Trafik İş Kazası – Ölümlü İş Kazası - Manevi Tazminat
YARGITAY HUKUK GENEL KURULU
Tarih: 11.04.2018 Esas: 2015 / 966 Karar: 2018 / 764
Trafik İş Kazası – Ölümlü İş Kazası - Manevi Tazminat
Özet:
Dava, iş kazası sonucu manevi tazminat istemine ilişkindir. Manevi tazminatın tutarını belirleme
görevi hakimin takdirine bırakılmış ise de hakimin bu takdir hakkını kullanırken, ülkenin ekonomik
koşulları tarafların sosyal ve ekonomik durumları paranın satın alma gücü, tarafların kusur durumu
olayın ağırlığı davacının sürekli iş göremezlik oranı, işçinin yaşı, olay tarihi gibi özellikleri göz
önünde tutması, bunun yanında olayın işverenin sağlığı ve güvenliği önlemlerini yeterince
alınmamasından kaynaklandığı da gözetilerek gelişen hukuktaki yaklaşıma da uygun olarak tatmin
duygusu yanında caydırıcılık uyandıran oranda manevi tazminat takdir edilmesi gerektiği açıkça
ortadadır. ( HGK 23.6.2004, 13/291-370) Somut olayın incelenmesinde, 03.02.2011 tarihinde
meydana gelen iş kazası sonucu vefat eden sigortalının trafik iş kazasının meydana gelmesinde
hiçbir kusurunun bulunmadığı konusunda uyuşmazlık söz konusu değildir. Bu nedenle sigortalının
murisleri lehine hükmedilen manevi tazminat miktarının olayın meydana geliş şekli dikkate
alındığında çok fazla değilse de; olayın meydana geldiği tarihteki paranın alım gücü, davacının
sürekli iş gücü kaybına uğramamış olması dikkate alındığında, biraz fazla olduğu anlaşılmaktadır.
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
Taraflar arasındaki “manevi tazminat” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İzmir 1. İş
Mahkemesince davanın kısmen kabulüne dair verilen 05.11.2012 gün ve 2012/83 E., 2012/773 K.
sayılı karar davacılar vekili ve davalı... Pap Kağıt Tem. Ürü. San. Tic. A.Ş. vekili tarafından temyiz
edilmekle, Yargıtay 21. Hukuk Dairesinin 12.03.2013 gün ve 2013/293 E., 2013/4427 K. sayılı
kararı ile;
(...1-Dosyadaki yazılara toplanan delillere, hükmün dayandığı yasal gerektirici nedenlere göre
davacıların tüm, davalının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddine,
2- Davacı murisi ...'ın 03.02.2011 tarihinde geçirdiği iş kazası sonucu yaşamını yitirdiği olayda
davalı işverenliğin % 100 oranında kusurlu olduğu anlaşılmaktadır.
B.K'nun 47. maddesinde hakimin bedensel bütünlüğün bozulması halinde olayın özelliklerini göz
önünde tutularak zarar görene adalete uygun bir miktar paranın manevi tazminat olarak
ödenmesine karar vereceği öngörülmüştür. Bedensel bütünlük eş deyişle vücut bütünlüğü
kavramının fizik bütünlük yanında ruhsal bütünlüğü ve sağlığı da kapsadığı tartışmasızdır. Olayın
özelliklerinin neler olduğu 22.6.1966, 7/7 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında açıklanmıştır. Bunlar
her olayda değişebilir. Bu nedenle hakiminin kararında bu özellikleri objektif ölçülere göre
göstermesi gerekir.
Manevi tazminatın tutarını belirleme görevi hakimin takdirine bırakılmış ise de hakimin bu takdir
hakkını kullanırken, ülkenin ekonomik koşulları tarafların sosyal ve ekonomik durumları paranın
satın alma gücü, tarafların kusur durumu olayın ağırlığı davacının sürekli iş göremezlik oranı, işçinin
yaşı, olay tarihi gibi özellikleri göz önünde tutması, bunun yanında olayın işverenin sağlığı ve
güvenliği önlemlerini yeterince alınmamasından kaynaklandığı da gözetilerek gelişen hukuktaki
yaklaşıma da uygun olarak tatmin duygusu yanında caydırıcılık uyandıran oranda manevi tazminat
takdir edilmesi gerektiği açıkça ortadadır. ( HGK 23.6.2004, 13/291-370)
Bu ilkeler gözetildiğinde davacı eş yararına hükmedilen 100.000.00-TL manevi tazminat ile davacı
çocuk yararına hükmedilen 100.000.00- TL manevi tazminatın çok fazla takdir edildiği ortadadır.
Mahkemece bu maddi ve hukuki olgular dikkate alınmadan yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve
yasaya aykırı olup bozmayı gerektirmektedir.
O halde, davalının bu yönleri amaçlayan temyiz itirazları kabul edilmeli ve hüküm bozulmalıdır…)
gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda
mahkemece önceki kararda direnilmiştir.
HUKUK GENEL KURULU KARARI
Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve
dosyadaki belgeler okunduktan sonra gereği görüşüldü:
Dava, manevi tazminat istemine ilişkindir.
Davacılar vekili müvekkillerinin murisi ...’ın davalı işverenler ... Tütün Kağıt Sanayi T. A. Ş. ve...
Pap Kağıt Tem. Ürü. San. Tic. A.Ş. adına çalışırken servis aracının kaza yapması sonucu vefat
ettiğini, tüm kusurun davalılarda olduğunu iddia ederek 03.02.2011 tarihinde meydana gelen trafik
iş kazası nedeniyle eş ... için 150.000,- TL, çocuk Sevim Acar için 150.000,- TL manevi tazminatın
olay tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsilini
talep ve dava etmiştir.
Davalı ... Tütün Kağıt Sanayi T.A.Ş. ve... Pap Kağıt Tem. Ürü. San. Tic. A.Ş. vekili mütevaffanın...
Pap Kağıt Tem. Ürü. San. Tic. A.Ş. çalışanı olduğunu, ... Tütün Kağıt Sanayi Tic. A.Ş. ile hizmet
ilişkisinin bulunmadığını, bu nedenle ... Tütün Kağıt Sanayi Tic. A.Ş. yönünden davanın husumetten
reddi gerektiğini, müvekkili... Pap Kağıt Tem. Ürü. San. Tic. A.Ş.’nin işçi taşıma servis hizmetini
Serol Günaydın Taşımacılık Tic. S.T.Ltd.Ş.’ne verdiğini, söz konusu trafik kazasının bu firmanın
aracı ile işçi taşınırken olduğunu, kazanın meydana gelmesinde müvekkili şirkete ait hiçbir kusurun
bulunmadığını belirterek davanın reddini savunmuştur.
Mahkemece mütevaffa ile ... Tütün Kağıt Sanayi Tic. A.Ş. arasında herhangi bir istihdam ilişkisi
bulunmadığından ... Tütün Kağıt Sanayi Tic. A.Ş. yönünden reddine, meydana gelen trafik iş
kazasının gerçekleşmesinde sigortalının hiçbir kusuru bulunmadığı, tüm kusurun servis şoföründe
olduğunu, servis hizmetinin sözleşme kapsamında yürüten firma elemanının tam kusuru ile olan iş
kazasında asıl işverenin de müştereken ve müteselsilen sorumlu olduğu ve davacıların duyduğu
acı ve ızdırabın da göz önünde bulundurulduğu gerekçesiyle ... için 100.000, TL, Sevim Acar için
100.000, TL olmak üzere toplam 200.000, TL manevi tazminatın davalı ... Pap Kağıt ve Temizlik
Ürünleri San. Tic. A.Ş.’den olay tarihi olan 03.02.2011 tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle
tahsiline karar verilmiştir.
Hükmün davacılar vekili ve davalı... Pap Kağıt Tem. Ürü. San. Tic. A.Ş. vekili temyizi üzerine, Özel
Dairece yukarıda açıklanan gerekçelerle bozulmuş; Mahkemece, önceki kararda davacı için takdir
edilen manevi tazminat miktarı yönünden direnilmiştir.
Direnme hükmünü,... Pap Kağıt Tem. Ürü. San. Tic. A.Ş. vekili temyize getirmiştir.
Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; somut olay bakımından iş kazası
nedeniyle vefat eden sigortalının eş ve çocuğu olan davacılar yararına takdir edilen ayrı ayrı
100.000,-TL manevi tazminat miktarının çok fazla olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.
Manevi tazminat isteminin temelinde, davalıların haksız eylemi yatmaktadır. Bilindiği üzere, haksız
eylemin unsurları zarar, fiil, fiil ile zarar arasında illiyet bağı ve fiilin hukuka aykırı olmasından
ibarettir.
Öte yandan, mülga 818 sayılı BK.'nun 47’nci (6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu’nun 56.)
maddesinde düzenlenen manevi tazminatta kusurun gerekmediği, ancak takdirde etkili olabileceği,
22.6.1966 tarih ve 1966/7 Esas 1966/7 Karar sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında açıkça
vurgulanmıştır. Bu kararın gerekçesinde, takdir olunacak manevi tazminatın tutarını etkileyecek
özel hâl ve şartlar da açıkça gösterilmiştir. Bunlar, her olaya göre değişebileceğinden, hâkim bu
konuda takdir hakkını kullanırken, ona etkili olan nedenleri de karar yerinde objektif ölçülere göre
isabetli bir biçimde göstermelidir.
Yine BK 47’nci (TBK 56) maddesi hükmüne göre hâkimin özel hâlleri göz önünde tutarak, manevi
zarar adı ile hak sahibine verilmesine karar vereceği tutar adalete uygun olmalıdır. Bu para tutarı
aslında ne tazminat ne de cezadır, çünkü mamelek hukukuna ilişkin zararın karşılanmasını amaç
edinmediği gibi, kusurlu olana yalnız hukukun ihlalinden dolayı yapılan bir kötülük de değildir.
Aksine zarara uğrayanda bir huzur duygusu uyandırmayı, aynı zamanda ruhi ızdırabın
dindirilmesini amaç edindiğinden, tazminata benzer bir fonksiyonu da vardır. O hâlde bu tazminatın
sınırı, onun amacına göre belirlenmelidir. Takdir edilecek miktar, mevcut durumda elde edilmek
istenilen tatmin duygusunun etkisine ulaşmak için gerekli olan kadar olmalıdır.
Manevi tazminat, duyulan elem ve ızdırabın kısmen ve imkan nisbetinde iadesini amaçladığından,
hâkim, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun (TMK) 4’üncü maddesi gereğince hak ve nesafete
göre takdir hakkını kullanarak, manevi tazminat miktarını tespit etmelidir.
Hâkim belirlemeyi yaparken somut olayın özelliğini, zarar görenin ekonomik ve sosyal durumunu,
paranın alım gücünü, maluliyet oranını, beden gücü kaybı nedeniyle duyulan ve ileride duyulacak
elem ve ızdırabı gözetmelidir (HGK 28.05.2003 gün 2003/21-368 E.,2013/355 K.; 23.06.2004 gün
2004/13-291 E., 2004/370 K. ve 19.06.2013 gün 2013/21-20 E., 2013/868 K.).
Somut olayın incelenmesinde, 03.02.2011 tarihinde meydana gelen iş kazası sonucu vefat eden
sigortalının trafik iş kazasının meydana gelmesinde hiçbir kusurunun bulunmadığı konusunda
uyuşmazlık söz konusu değildir.
Bu nedenle sigortalının murisleri lehine hükmedilen manevi tazminat miktarının olayın meydana
geliş şekli dikkate alındığında çok fazla değilse de; olayın meydana geldiği tarihteki paranın alım
gücü, davacının sürekli iş gücü kaybına uğramamış olması dikkate alındığında, biraz fazla olduğu
anlaşılmaktadır.
Hukuk Genel Kurulunda yapılan görüşmeler sırasında, somut olay itibariyle mahkemece
hükmedilen manevi tazminat miktarının uygun olduğu, bu yönüyle de direnme kararının
onanmasının doğru olacağı görüşü ileri sürülmüş ise de, bu görüş Kurul çoğunluğu tarafından
benimsenmemiştir.
Bu nedenle direnme kararının bu değişik gerekçe ile bozulması gerekmiştir.
S O N U Ç: Davalı... Pap Kağıt Tem. Ürü. San. Tic. A.Ş. vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile
direnme kararının yukarıda gösterilen değişik nedenlerden dolayı BOZULMASINA, istek hâlinde
temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine, karar düzeltme yolu kapalı olmak üzere 11.04.2018
gününde oy çokluğu ile karar verildi.