Yabancı Plakalı Aracın Türkiye’de Kaza Sonucu Hasara Uğraması Ve Değer Kaybı Tazminatı - Adana Avukat Gökhan Er-
Geçici olarak Türkiye’de bulunan yurt dışında kayıtlı araçta trafik kazası neticesinde oluşan hasarın tam hasara ya da kısmi hasara uğramasına göre talep edilecek tazminatlar değişiklik göstermektedir.
Geçici olarak Türkiye’de bulunan yurt dışında kayıtlı aracın trafik kazası neticesinde tam hasara uğraması: Tam hasara uğrayan araçlar, pert araç olarak adlandırılır ve pert total olarak da ifade edilir. Bunun anlamı, sigortalı bir aracın %70 veya bu orandan daha büyük bir kısmının hasar alması esasen tamir giderlerinin sigorta değerine denk olması, aracın “pert araç” olarak adlandırılmasına yol açar.
Trafik kazası sonunda tamamen kullanılmaz hale gelen ve eski duruma getirilmesi imkansız olan araç tamamen yok olmuş sayılır. Eski duruma getirilmesi mümkün olmakla birlikte, tamir giderleri aracın sürüm değerinden çok ise sorumluluk açısından araç tamamen yok olmuş gibi değerlendirilir.
Yurtdışında yaşayan ama Türkiye’ye geçici olarak gelen Türkler, eğer Türkiye’de kaza olmasa idi izin bitiminde aracıyla birlikte yurtdışına döneceğinden, Türkiye’de uğradıkların gerçek zarar miktarını Euro ve USD cinsinden ya da fiili ödeme günündeki rayice göre Türk parası olarak ödenmesini talep edebilir.
Çünkü, oluşan zararın yabancı para üzerinden ödenmesine engel emredici ve yasaklayıcı bir hüküm bulunmamaktadır. Tazminatın amacı, zarar gören kişinin gerçek zararını karşılamaktır. Zarar, zarar gören açısından zarar hangi para birimine göre doğmuşsa, o para biriminin tazminat olarak talep edilebilir.
Yabancı plakalı araçlar kaza sonucu pert olmuşsa, araç yurt dışına çıkarılmaz, Gümrük Müdürlüğü’ne kesin olarak terk edilir.Pert olan araçlarda, aynı nitelikte yeni bir araç alınması için gerekli mahrum kalınan zarar talep edilebilir.Pert olan araçta ayrıca değer kaybı zararına hükmedilmez.
Kısmi hasara uğrayan araç da, pert olmamakla birlikte ağır hasar meydana gelmişse, araç tamir ettirilmeden Gümrük Müdürlüğü’ne terk edilebilir.
Kısmi hasara uğrayan araç için tamir masrafları, tamir süresince araçtan mahrum süre için araç mahrumiyeti tazminatı ve değer kaybı tazminatı talep edilebilir.
Yabancı plakalı aracın değer kaybı, aracın trafik kazası sonucu hasarlanıp onarılmasından sonraki değeri ile hiç hasarlanmamış haldeki değeri arasındaki farka dair olup araçtaki değer kaybı belirlenirken, aracın markası, yaşı, modeli, kilometresi ve hasar gördüğü kısımları dikkate alınarak aracın kaza tarihinden önceki 2. el satış değerinin tespiti ile aracın tamir edildikten sonraki ikinci el satış değerinin tespiti ve arasındaki fark göz önüne alınmaktadır. Yani, kaza tarihi itibariyle aracın kayıtlı olduğu ülkede piyasasındaki 2. el piyasa rayiç değeri (hasarsız haliyle) ile aracın hasarı onarıldıktan sonraki haline göre aracın kayıtlı olduğu ülke piyasasındaki 2. el piyasa değeri arasındaki fark değer kaybı olarak kabul edilir.
Zarar görenin aynı zarar için aldığı başka ödeme olup olmadığı da saptanarak tazminat miktarı belirlenir. Örneğin, araç sahibi yabancı plakalı olan aracındaki hasar nedeniyle, o ülkedeki sigorta şirketinden de ödeme almışsa, bu bedel de dikkate alınarak sigorta şirketinin sorumlu olduğu tazminat bedeli belirlenir.
Yabancı plakalı araç kazadan sonra tamir ettirmeden hasarlı olarak gümrük dairesine terk edildiğinde, Mahkeme tarafından bilirkişi raporu alınmak suretiyle, aracın kayıtlı olduğu ülkedeki (Almanya, Fransa, İsviçre, Hollanda vs.) kaza/olay tarihindeki rayiç değeri, sovtaj (hurda) değeri, işçilikler ve yedek parçalar toplamı olmak üzere tamir masrafının ne kadar olduğu, aracın tamirinin ekonomik olup olmadığı belirlenir. Aracın tamirinin ekonomik olmadığı, pertinin ekonomik olduğu tespit edilirse, piyasa değerinden sovtaj değeri mahsup edilir, araç sahibinin kazadaki kusur oranı da dikkate alınarak, eğer bu değer onarım giderinden fazla ise araç sahibine yalnız onarım giderini, tespit edilen değer onarım giderinden az ise, aracın olay gününde kayıtlı olduğu ülkedeki (Almanya, Fransa, İsviçre, Hollanda vs.) piyasa değeri sigorta şirketi tarafından ödenir.
Ayrıca eksper ücreti de yargılama gideri olarak sigorta şirketinin ödeme sorumluluğundadır.
Sorumlu Sigorta Şirketi:
Yabancı plakalı araç kaza yapıp hasara uğradığında, hasara neden olan diğer aracın zorunlu mali sorumluluğu trafik sigortası şirketine attir. Trafik sigortasi şirketi zarar tazmin yükümlülüğü, kazanın ihbarı ve gerekli belgelerin sigorta şirketine iletildiği tarihten itibaren 8 iş günü içinde yerine getirmektir.
Aracın Tamir Yeri:
Geçici olarak Türkiye’de bulunan yurt dışında kayıtlı araçta trafik kazası neticesinde oluşan hasarın tamirinin Türkiye’de yapılması zorunlu değildir. Araç sahibi, aracının tamirini Türkiye’de yapması konusunda zorlanamaz.Araç sahibi, aracını Türkiye’de veya ikamet ettiği ülkede tamir ettirmek konusunda seçimlik hakka sahiptir. Araç sahibinin bu seçimlik hakkını ikamet ettiği ülkede tamir ettirme yönünde kullanması durumunda, yurt dışı tamirine dair gerçek hasar bedelinin tespit edilerek bu bedelin tazminine karar verilir.
Tamir masrafları, taşıtın rizikonun gerçekleştiği tarihteki değerini aşar ya da taşıt onarım kabul etmez ise taşıt tam hasara uğramış sayılır.
Sigorta şirketi, araçta meydana gelen gerçek zarardan azami poliçe limitine kadar sorumludur.
Terk Edilen Araç:
Yabancı plakalı motorlu araçların kazadan sonra işleteni tarafından terk edilmesi, her zaman bunların tamamen yok olmuş sayılacağı anlamına gelmez. Bu durumlarda aracın kullanılmaz durumda olup olmadığı ve kullanılacak durumda ise tamir imkanının olup olmadığı tespit edilir.
Tamiri mümkün olmasına rağmen terkedilen araçtaki zarar, Türkiye’deki tamir gideri ve kayıtlı olduğu ülkedeki piyasa rayiç değeri karşılaştırılarak hangisi az ise (ekonomik) ona göre belirlenir.
Bu durumda araç sahibinin zararı aracın olay gününde çarpışmadan önceki kullanılmış haliyle yabancı ülkedeki değeri ile Türkiye’de tamiri halinde yapılacak tamir giderlerinden hangisi az ise odur.
Kaza yapan araç sahibi ve karşı taraf sigorta şirketi, iddia ve savunmalarını ispat etmek zorundadırlar. Araç sahibi, davaya konu kaza sebebiyle aracında meydana gelen hasar, değer kaybı ve araç mahrumiyeti zararını ispata yönelik tüm bilgi ve belgeleri ibraz etmek zorundadır.
Zamanaşımı:
Motorlu araç kazalarından doğan maddi zararların tazminine dair talepler, zarar görenin, zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak 2 yıl ve herhalde, kaza gününden başlayarak 10 yıl içinde zamanaşımına uğrar. Ancak, sigorta şirketinin kısmi ifada bulunması halinde zamanaşımı kesilir, 2 yıllık süre yeniden başlar.
Örneğin, trafik kazası 26.08.2018 tarihinde meydana gelmiş; 03.01.2019 tarihinde sigorta şirketi tarafından kısmi ödemede bulunulmuş, 16.01.2019 tarihinde dava açılmışsa, yapılan kısmi ödeme tarihinde zamanaşımı kesilmiş ve 2 yıllık süre yeniden işlemeye başlamış demektir.
Sigorta Şirketine Başvuru Şartı:
Dava açmadan ya da Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvurmadan önce mutlaka sigorta şirketine yazılı başvuru gerekir. Sigorta şirketi araç sahibinin talebine olumsuz cevap vermişse veya 15 iş günü (Trafik sigortasında 15 gün) içerisinde cevap vermemişse dava açılabileceği gibi Sigorta Tahkim Komisyona da başvuru yapılabilir.
Sigorta Tahkim Komisyonu:
Uyuşmazlığın çözümü için Sigorta Tahkim Komisyonuna da başvurulabilir. Ancak, araç sahibi, dava veya tahkim yollarından birini seçmek zorundadır.
Sigorta Tahkim Komisyonu’na Başvurunun Maliyeti:
Uyuşmazlık tutarı 5.000 TL’ye kadar olan başvurular için 100 TL, uyuşmazlık tutarı 5.001 ila 10.000 TL arasındaki başvurular için 250 TL, uyuşmazlık tutarı 10.001 TL ve 20.000 TL arasındaki başvurularda 350 TL, uyuşmazlık tutarı 20.001 TL ve üzeri başvurularda uyuşmazlık tutarının %1,5’u ( En az 350 TL olmak üzere) olmak üzere başvuru ücreti ödenir.
Dava Yoluna Başvurunun Maliyeti:
Başvuru Harcı, Dosya Gideri, Peşin Harç, Tebligat Gideri, Vekalet Suret Harcı:, Bilirkişi Ücreti, Keşif Gideri, Tanık Gideri olmak üzere en az toplam 1.500,00 TL’dir.
Görevli Mahkeme:
Davalı, sigorta şirketi, zorunlu mali sorumluluk sigortacısı olduğundan, sigorta hukuku ve zorunlu sorumluluk sigortası 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlendiğinden, Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenen hususlardan olması nedeniyle dava ticari dava olup asliye ticaret mahkemesi görev alanı içinde bulunmaktadır. Tüm bu nedenlerle, dava asliye ticaret mahkemesinde açılır.
Yetkili Mahkeme:
Sigorta şirketinin ticari merkez veya şubesinin veya sigorta sözleşmesini yapan acentenin bulunduğu yer mahkemelerinden birinde açılabileceği gibi, kazanın meydana geldiği yer mahkemesinde ya da araç sahibinin Türkiye’deki ikametgahının bulunduğu mahkemede açılabilir.
Dava ve Sigorta Tahkim Komisyonu Kararı Süresi:
Geçici olarak Türkiye’de bulunan yurt dışında kayıtlı araçta trafik kazası neticesinde oluşan hasar davaları mahkemede açılırsa, ortalama olarak 1 yıl ile 2 yıl arasında sonuçlanmakta olup, Sigorta Tahkim Komisyonu’nda açılırsa 4 ay içinde sonuçlanmaktadır.
