Sorularınız İçin Bizi Arayın:   +90 532 481 66 94

WhatsApp İletişim

logo
 

ADANA HAGB KARARI NEDİR ? ŞARTLARI NELERDİR ?

HAGB (HÜKMÜN AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI) NEDİR ? 

CMK 231 vd. maddeler ile düzenlenen hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı, yetkili mahkeme tarafından yapılan yargılama neticesinde kurulan hükmün sanık hakkında bir hukukî sonuç doğurmamasını ifade eder.  

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumu, hukukumuza 15.07.2005 tarihinde yürürlüğe giren Çocuk Koruma Yasası ile girmiştir. Başlangıçta yalnızca çocuk suçlular için uygulama alanı bulan  HAGB kurumu 19.12.2006 tarihinde yapılan değişiklik sonucu yetişkin suçlular için de kabul edilmiştir. 

Çocuk suçlular ile yetişkin suçlular için birtakım faklı şartlara tabi kılınan HAGB kurumu, suç ve suçlulukla mücadele kapsamında caydırıcılık etkisinden dolayı da etkin bir yönü bulunmaktadır.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı, hüküm olamadığından yargılamayı da sona erdirmemektedir. Zira, yargılama neticesinde HAGB kararı verilmesi sanık hakkında hukuksal bir sonuç doğurmaz. Bu sebeple de sanık, bu kararla hükümlü statüsüne de girmez. Kişi HAGB kararı ile hiçbir haktan yoksun bırakılmaz ve ayrıca bu karara dayanarak hiçbir hukuksal statüden de dışarıya çıkarılmaz. 

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması ile sanık, 5 yıl süreyle denetim süresine tabi tutulur. Bu süre çocuklar için 3 ile sınırlandırılmıştır.  

HAGB KARARININ ŞARTLARI NELERDİR ? 

Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilmesi için CMK 231/5-6 maddesi ile  belirtilen birtakım şartların sağlanması gerekir. Bu şartları Objektif ve Subjektif şartlar olarak ikiye ayırabiliriz: 

1)Objektif Şartlar 

 Suça İlişkin Şartlar:

1-Suç uzlaşmaya tabi ise uzlaşma yolu denenmiş ve sonuç alınamamış olmalıdır.

2-Suç, Anayasanın 174. maddesinde güvence altına alınan İnkılap Yasaları'nda yer alan suçlardan olmamalıdır.

3-Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilemeyecek suçlardan olmamalıdır. 

Cezaya İlişkin Şartlar:

1-Yapılan yargılama sonucunda, sanık hakkında mahkumiyet hükmü kurulmalıdır.

2-Yargılama sonucu hükmolunan ceza iki yıl veya daha az süreli hapis veya adli para cezası olmalıdır.

Sanığa İlişkin Şartlar:

1-Sanık daha önce kasıtlı bir suçtan mahkum olmamalıdır.

2-Sanık suçun işlenmesiyle ortaya çıkan bütün zararları gidermiş olmalıdır.

3-Sanık HAGB kararının kendisi hakkında uygulanmasını kabul etmelidir.

4-Sanık hakkında denetim süresi içerisinde başka bir HAGB kararı verilmemelidir. 

2)Subjektif Şartlar

1-Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak, sanığın yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanıya varılması gerekmektedir.

 Adana'da suç işleme oranı göz önünde bulundurulduğunda yapılan ceza yargılamalarının fazlalığı ortadadır. Bu da şartların sağlanması halinde HAGB kararının önemini bir kez daha ortaya koymaktadır. Nitekim, HAGB kararı bireyler için bir nevi ikinci şans niteliğindedir.

 OBJEKTİF ŞARTLAR

1-Suça İlişkin Objektif Şartlar

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilmesi için ilk kural, suçun HAGB kararı verilmesine uygun bir suç olmasıdır. Kural olarak her suç için HAGB karararı verilebilmekle birlikte bu kuralın istisnaları da mevcuttur. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilemeyecek suçları şu şekilde sıralayabiliriz:

  • Ceza Muhakemesi Kanunu'na göre, Anayasanın 174. Maddesi ile koruma altına alınan İnkılap Kanunlarında yer alan suçlar için HAGB kararı verilemez.
  • Disiplin Mahkemeleri'nin Kuruluşu, Yargılama Usulü ve Disiplin Suç ve Cezaları Hakkında Kanun'a göre disiplin suç ve cezaları hakkında HAGB kararı verilemez. Ancak, disiplin suçu 26.02.2008 tarihinden önce işlenmişse HAGB hükümlerinin uygulanması mümkündür.
  • 5491 sayılı Çek Kanunu md.5/10 ile düzenlenen Karşılıksız çek keşide etme suçunda HAGB kararı verilemez.
  • İmar Kirliliğine Neden Olma Suçunda HAGB kararı verilemez.
  • Disiplin veya tazyik hapsi gerektiren fiiller hakkında da HAGB kararı verilemez. 

Kanunda belirtilen bu suçlar dışında, suçun soruşturulması ve kovuşturulması şikayete tabi olup olmadığına bakılmaksızın diğer tüm suçlar için HAGB hükümlerinin uygulanması mümkündür.  

Yargılama konusu suç uzlaştırmaya tabi ise, uzlaştırma hükümleri uygulanmadan Hükmün açıklanmasının geri bırakılması hükümleri uygulanamaz. Zira, uzlaştırma hükümleri doğrultusunda sanık edimini bir defada yerine getirmişse sanık hakkında mahkumiyet hükmü kurulamaz. Bu durumda herhangi bir süreye tabi olunmadan davanın düşmesine karar verilmelidir. 

2-Cezaya İlişkin Objektif Şartlar

Yapılan yargılama neticesinde hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilmesi için sanık üzerine atılı suçlamanın sabit görülmesi ve işlemiş olduğu bu suç dolayısıyla sanığa bir ceza verilmiş olması gerekir. Nitekim, mahkeme sanık hakkında mahkumiyet hükmü kurduktan sonra vereceği kararla, bu mahkumiyet kararının açıklanmasını geri bırakacaktır.  

Mahkeme tarafından yapılan yargılama neticesinde beraat, ceza verilmesine yer olmadığı, davanın reddi veya düşme gibi bir karar verilmişse HAGB kararı verilemez. 

CMK madde 231/5 hükmü; "Sanığa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonunda hükmolunan ceza, iki yıl (2) veya daha az süreli hapis veya adlî para cezası ise; mahkemece, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilir." şeklindedir.  

Yukarıdaki ilgili hükme göre mahkemenin yargılama neticesinde sanığa HAGB kararı verebilmesi için, sanığa verilen ceza "İki yıl veya daha az süreli hapis cezası" veya "adli para cezası" olması gerekir.

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı için hükmolunan cezanın miktarı iki yılı aşmamalıdır. Ancak kanun maddesine göre, adli para cezasında bir sınır bulunmamaktadır. Dikkat edilecek diğer husus da buradaki adli para cezasının, seçenek yaptırım olarak hükmedilen adli para cezası olmayıp TCK'nun 52. Maddesinde öngörülen ve hapis cezası ile birlikte veya yalnız hükmedilen adli para cezasıdır. 

HAGB kararı için hapis cezasına konulan üst sınır çocuklar için 3 yıldır. İlgili maddeye göre: "..çocuğa yüklenen suçtan dolayı yapılan yargılama sonucunda belirlenen en çok üç yıla kadar (Üç yıl dahil) hapis veya adli para cezaları.."  HAGB kapsamına alınmıştır. 

3-Sanığa İlişkin Objektif Şartlar 

  • Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumunun düzenlendiği CMK 231/6-a maddesine göre; "Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilmesi için; Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkûm olmamış bulunması" gerekir. Kanunun ilgili maddesi kapsamına yalnızca kesinleşen mahkeme kararları girmektedir. Zira, masumluk karinesi gereği hüküm kesinleşene kadar kimse suçlu sayılamaz. 

Sanığa hükmedilen mahkumiyet kararı hapis veya adli para cezası olabilir. Önemli olan kriter suçun kasten işlenmesi durumudur. Zira, kişinin daha önceden taksirle işlediği suçlardan dolayı aldığı cezalar HAGB kararına engel teşkil etmez. Ancak, güvenlik tedbirine hükmedilmiş olması sanığa HAGB kararı verilmesine engel olmaz. Zira, güvenlik tedbiri kararı bir mahkumiyet hükmü niteliğinde değildir. 

  • Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumunun düzenlendiği CMK 231/6-c maddesine göre; "Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi" gerekir şeklindedir.

Kanunun bu madde hükmünde suç sebebiyle oluşacak tüm zararların giderilmiş olması aranmaktadır. Zararların giderilme şekli olarak da 'aynen iade', 'suçtan önceki hale getirme' veya 'tazmin' öngörülmüştür. Ancak herhangi bir zararın doğmadığı veya zarar doğurmaya elverişli bulunmayan suçlar için bu şartın yerine getirilmesi aranmaz. Kaldı ki buradaki zarar kavramından anlaşılması gereken 'maddi zarar' olup manevi zararlar bu kapsamda değildir. 

  • Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumunun düzenlendiği CMK 231/6-c maddesinin son cümlesine göre; "Sanığın kabul etmemesi hâlinde, hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilmez." gerekir şeklindedir. 

İlgili kanun maddesinden de görüleceği üzere, hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilmesi için sanığın onayı gerekmektedir, aksi halde HAGB kararı verilemeyecektir. 

  • Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumunun düzenlendiği CMK 231/8-c maddesine göre; "Denetim süresi içinde, kişi hakkında kasıtlı bir suç nedeniyle bir daha hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemez." şeklindedir. 

CMK ilgili madde hükmüne göre, HAGB kararı verilebilmesi için sanığın denetim süresi içerisinde sanık hakkında bir daha HAGB karar verilemeyeceği karara bağlanmıştır. Böylece, aynı sanık için birçok kez HAGB kararı verilmesinin önü kapatılarak HAGB kurumunun amacından uzaklaşması engellenmiştir.

SUBEJEKTİF ŞARTLAR

Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumunun düzenlendiği CMK 231/6-b maddesine göre; "Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması" şeklindedir. 

Kanunun ilgili hükmüne göre, yargılamayı yapan mahkeme, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışlarını göz önünde bulunduracak, sanığın yeniden suç işlemeyeceği hususunda olumlu bir kanıya varacaktır. Aksi halde kanundaki şartları sağlamadığından sanık hakkında HAGB kararı verilmesi mümkün olmayacaktır. 

DEVLET MEMURU OLAN SANIĞIN HAGB KARARI ALMASI MEMURİYETİNİ SONA ERDİRİR Mİ ?

Devlet Memurları Kanunu ilgili madde gereğince; memuriyet görevine son verilmesine sebep memuriyete engel kabul edilen bir suçtan ötürü kesinleşmiş bir mahkumiyet kararı alınmasıdır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı, sanık hakkında hukuksal bir sonuç doğurmadığı için memuriyete engel bir mahkumiyet hükmü de oluşturmaz. Bu nedenle HAGB kararı, memuriyeti veya diğer kamu görevlerini sona erdirmez. 

ADANA CEZA AVUKATI GÖKHAN ER