MASKE CEZASININ İPTALİ ARTIK MÜMKÜN !
MASKE TAKMAMA CEZASININ İPTALİ MÜMKÜN MÜ ?
Bir yılı aşkın süredir yaşanmakta olan ve dünya geneli pandemi ilan edilen COVID-19 salgınından korunmak amacıyla ülkemizde bugüne kadar alınmış karar ve tedbirlere ilave olarak, 81 ili kapsayacak şekilde sokağa çıkan herkese maske takma zorunluluğu getirilmiş idi.
1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun 27. maddesi uyarınca ve Sağlık Bakanlığı Bilim Kurulu’nun tavsiyesi doğrultusunda; tüm illerdeki Hıfzıssıhha Kurulu tarafından, cadde ve açık alana çıkan herkesin ağzını ve burnunu kapatacak şekilde tıbbi/bez maske kullanmasını zorunlu hale getiren kararlar alınmıştı. Bu kararlar kapsamında alınan tedbirlere uymayan vatandaşlara ise Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun 282. Maddesi gereğince 900,00 TL idari para cezası uygulanmakta idi.
Ancak buna istinaden, kendisine ceza uygulanan vatandaşlar, tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içerisinde Sulh Ceza Hâkimliklerine itiraz etme hakkına sahiptirler. Peki, yapılan itirazlar hangi durumlarda iptal edilmektedir ?
1-İdari Para Cezası Yetkili Kişi Ve Kurum Tarafından Kesilmiş Olmalıdır
Umumi Hıfzıssıha Kanunu’nun 282. maddesi hükmü; “Bu Kanunda yazılı olan yasaklara aykırı hareket edenler veya zorunluluklara uymayanlara, fiilleri ayrıca suç oluşturmadığı takdirde, ikiyüzelli Türk Lirasından bin Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir.” şeklindedir.
1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nun 294/2 fıkrasına göre “Bu Kanunda yazılı olan idarî para cezaları MAHALLÎ MÜLKÎ AMİR tarafından verilir.” hükmü yer almaktadır.
5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun “İdarî yaptırım kararı verme yetkisi” kenar başlıklı 22. maddesine göre ise, ”Kabahat dolayısıyla idarî yaptırım kararı vermeye ilgili kanunda açıkça gösterilen idarî kurul, makam veya kamu görevlileri yetkilidir. Kanunda açık hüküm bulunmayan hallerde ilgili kamu kurum ve kuruluşunun en üst amiri bu konuda yetkilidir” hükmü yer almaktadır.
Kanun maddeleri incelendiğinde görüleceği üzere, Umumi Hıfzıssıha Kanunu’nun 282. maddesince idari para cezalarının mahalli mülki amirlerince verilebileceği, yetki devriyle mülki amirin bazı yetkilerini devredebileceği belirtilmiştir.
Yine Yargıtay 19. Ceza Dairesi'nin 2020/4354 Esas, 2020/14250 Karar ve 09.11.2020 tarihli kararı:
"Ayrıca idari para cezaları polis tarafından kesilemez, polis tarafından düzenlenen tutanak valilik veya kaymakamlıkça onaylanmalıdır." şeklindedir.
Tüm bu düzenlemeler ışığında, maske takmamak sebebiyle idari para cezasına hükmetmek ancak o yerdeki en büyük mülki amirin yetkisi dahilindedir. Polis memurları tarafından ancak tutanak tutulabilmekte, bu sebeple idari para cezası kesilemez. Aksi halde usulsüz bir işlem tesis edilmiş olacağından karar iptal edilmektedir.
2-Yasağın Usulüne Uygun Şekilde İlan Edilmesi – Duyurulması Gerekmektedir
5442 sayılı kanunun 66/1 maddesinde Valilerce kanunların verdiği yetkiye istinaden çıkarılan emirlere riayet etmeyenler hakkında 5326 sayılı Kabahatler Kanunu'nun 32. maddesi gereği idari para cezası uygulanacağı açık bir şekilde hüküm altına alınmıştır.
Ancak Valilerin, kendilerine verilen bu görevi yerine getirmek ve bulaşıcı ve salgın hastalıkla mücadelede etmek amacıyla il umumi hıfzıssıhha meclisleri tarafından alınan tedbirleri ve bu tedbirlere uyulmaması halinde 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun 32. maddesinin uygulanacağını, gerek ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına gerekse il genelinde yaşayan halka usulüne uygun şekilde ilan etmesi – duyurması gerekmektedir.
Bu nedenlerle; il umumi hıfzıssıhha meclisi tarafından genel sağlığı tehdit eden sakıncaların giderilmesi maksadıyla alınmış olan “maske takma yükümlülüğü/tedbirinin” Valilerce il genelinde icra edilmesi için usulüne uygun şekilde duyurulması halinde; “maske takma tedbiri/yükümlülüğüne” aykırı davrananlar hakkında 5326 sayılı Kabahatler Kanunu’nun 32. maddesi kapsamında “emre aykırı davranış” nedeniyle idari yaptırım uygulanmasının hukuken mümkün olduğu değerlendirilmiştir” şeklinde içtihadı nedeniyle mezkur kararın hukuka aykırı olduğu Yargıtay tarafından kesin olarak ortaya konulmuştur.
Yine Yargıtay 19. Ceza Dairesi'nin 2020/4354 Esas, 2020/14250 Karar ve 09.11.2020 tarihli kararı:
"Maske takmayana idari para cezası verilebilmesi için işlemin uygulandığı cadde ve ana arterlerde uyarı levhaları asılmalıdır." şeklindedir.
Anlaşılacağı üzere Yargıtay, gerekli uyarı levhaları ve afişlerin asılmamış olması halinde maske cezası kesilemeyeceğine hükmetmiştir. Yani, Cezai işlem uygulanan cadde ve ana arterlerde tıpkı radar levhası gibi maske takılması için uyarı levha ve afişleri asılması gerekmektedir. Aksi halde yine usulsüz bir işlem tesisi olacağından işlemin iptali gerekecektir.
