YARDIM VEYA BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN YERİNE GETİRİLMEMESİ SUÇU, ŞARTLARI, CEZASI ?
YARDIM VEYA BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN YERİNE GETİRİLMEMESİ SUÇU NEDİR ?
5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu'nun 98. Maddesi ile hüküm altına alınan Yardım Veya Bildirim Yükümlülüğünün Yerine Getirilmemesi Suçu "Koruma, Gözetim, Yardım veya Bildirim Yükümlülüğünün İhlâli"ne ilişkin suçlar bölümünde düzenlenmiştir.
İlgili kanun maddesi;
"(1) Yaşı, hastalığı veya yaralanması dolayısıyla ya da başka herhangi bir nedenle kendini idare edemeyecek durumda olan kimseye hal ve koşulların elverdiği ölçüde yardım etmeyen ya da durumu derhal ilgili makamlara bildirmeyen kişi, bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.
(2) Yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi dolayısıyla kişinin ölmesi durumunda, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur." şeklindedir.
İlgili kanun maddesine göre Yardım Veya Bildirim Yükümlülüğünün Yerine Getirilmemesi Suçu; yaşı, hastalığı veya yaralanması dolayısıyla veya başka herhangi bir nedenle kendisini idare edemeyecek durumda olan kişilere durum ve şartların elverdiği şekilde yardım edilmemesi ya da durumun ilgili makamlara bildirilmemesidir.
Yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi suçunun oluşabilmesi için fail ile mağdur arasında koruma ve gözetim yükümlülüğü ilişkisinin bulunmaması gerekir. Aksi halde, mağdur failin koruma ve gözetim yükümlülüğü altından olan kişilerden biriyse, bu durumda Terk Suçunun koşullarının oluşup oluşmadığı değerlendirilecektir.
Yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi suçu ile korunmak istenen hukuki değer, kişilerin yaşam hakkı ve vücut bütünlüğünün korunmasının yanı sıra toplumdaki bireylerin, yaşı, hastalığı veya yaralanması dolayısıyla ya da başka herhangi bir nedenle kendini idare edemeyecek durumda olan kimseye “ahlaki ve sosyal bir ödev” olan yardım ve bildirim yükümlülüklerini yerine getirmeleri amaçlanmıştır. Bu suretle toplumsal dayanışmanın sürdürülmesi de amaçlanmıştır.
YARDIM VEYA BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN YERİNE GETİRİLMEMESİ SUÇUNUN UNSURLARI NELERDİR ?
Yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi suçu genel bir suçtur yani bu suçun faili herkes olabilmektedir. Suçun mağduru ise yaşı, hastalığı ya da yaralanması dolayısıyla ya da başka bir nedenle kendini idare edemeyecek durumda olan kişilerdir.
Yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi suçunun maddi konusu; yaşı, hastalığı veya yaralanması dolayısıyla ya da başka herhangi bir nedenle kendini idare edemeyecek durumda olan kişilerdir.
Yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi suçunun oluşması için gerçekleşmesi gereken hareket ögesi seçimlik şeklindedir. Yani Yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi suçu seçimlik hareketli bir suçtur.
Yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi suçunun oluşması için;
- Failin mağdura durum ve koşulların elverdiği ölçüde yardım etmemesi ya da
- Failin, durumu derhal ilgili makamlara bildirmemesi gerekmektedir.
Yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi suçunun oluşabilmesi için kanun koyucu iki tür ihmali davranış öngörmüştür. Bunlardan birinin varlığını suçun oluşumu için yeterli olup başka bir husus aranmamıştır.
Yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi suçu kasten işlenebilen bir suçtur. Yani fail, mağdura bilerek ve isteyerek yardım etmemeli ya da ilgili makamlara durumu bildirmekten sakınmalıdır. Ayrıca, yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi suçu tehlike suçu olduğundan ihmal hareketlerinin kesintisiz bir nitelik taşıması gerekir. Nitekim, yalnızca ihmali hareketle işlenebilen Yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi suçuna teşebbüs de mümkün değildir.
YARDIM VEYA BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN YERİNE GETİRİLMEMESİ SUÇUNUN CEZASI NEDİR ?
Yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi suçunun, TCK Madde 98/1'de düzenlenen basit halinde hükmolunan ceza; ".. bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası" şeklinde belirtilmiştir. İlgili maddeden görüleceği üzere bir yıla kadar hapis veya adlî para cezası; yaşı, hastalığı veya yaralanması dolayısıyla ya da başka herhangi bir nedenle kendini idare edemeyecek durumda olan kimseye hal ve koşulların elverdiği ölçüde yardım etmeyen ya da durumu derhal ilgili makamlara bildirmeyen kişi, hakkında uygulanır.
Yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi suçunun düzenlendiği TCK 98. maddesinin 2. Fıkrasına göre; yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi dolayısıyla kişinin ölmesi durumunda, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
YARDIM VEYA BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN YERİNE GETİRİLMEMESİ SUÇUNDA ŞİKAYET
Yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi suçunun takibi şikayete bağlı suçlar kategorisinde değildir. Nitekim, suçun soruşturulması ve kovuşturulması için şikayet süresi de bulunmamaktadır. Bu nedenle herhangi bir şikayet süresi olmadığı gibi suçtan bireysel olarak mağdur olan kişi şikayetten vazgeçmesi de kamu davasını etkilemeyecektir.
Yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi suçunun dava zamanaşımı süresi 8 yıl olup, suç nedeniyle dava zamanaşımı süresi içerisinde şikayet hakkı kullanılabilir.
YARDIM VEYA BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜNÜN YERİNE GETİRİLMEMESİ SUÇUNDA UZLAŞTIRMA
Yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi suçu uzlaştırma kapsamında yer almamaktadır. Nitekim, bu suçta taraflar arasında uzlaşma prosedürü uygulanması gerekmemektedir. Bu sebeple suçun soruşturulması ve kovuşturulması için taraflar arasında uzlaştırma prosedürünün uygulanmasına lüzum yoktur.
